Her 5 bayandan ve her 10 erkekten 1’inde görülen migren, pek çok kişinin hayat kalitesini olumsuz etkiliyor. Kişinin ömrünün yaklaşık 3’te 2’sini kaplayan bir hastalıktan bahsedildiğinde migren ile ilgili farkındalık daha da kıymetli hale geliyor. 1-30 Haziran, Migren ve Baş Ağrısı Farkındalık Ayı kapsamında migrenin ömür kalitesini önemli ölçüde düşüren bir hastalık olduğuna ve bilhassa migren atakları için magnezyum alımının değerine dikkat çeken Dr. Elif Pahsa, migren atakları yaşayanların dikkat etmesi gereken noktaları, migren tetikleyicilerini ve migren ağrılarını hafifletmek için tekliflerde bulundu.
Bugün birçok kişiyi etkileyen kıymetli bir sorun olan migren, günlük hayatı, iş ve toplumsal hayatı derinden etkilerken yarattığı sosyoekonomik problemler açısından da değer taşıyor.
Her baş ağrısı migren değildir
Baş ağrısının gerçek halde tedavi edilmesi için, evvel hangi tip olduğunun ve nelerle tetiklendiğinin üzerinde durulması gerektiğini belirten Dr. Elif Pahsa, “Her baş ağrısı migren değildir. Aslında ağrının pozisyonuna nazaran, tek taraflı-çift taraflı olmasına nazaran baş ağrıları değişiklik gösterir. Tahminen bir diş ağrısının yansıması da olabilir, sinüzit ağrısı da olabilir. Lakin baş ağrılarının 90’ını tansiyon tipi ağrılar ve migren oluşturur. Gerilim tipi baş ağrısı; en sık görülen baş ağrısı tipidir. Genelde baş etrafında sıkışma biçiminde ağrı yapar. Gerilim, tansiyon ve yorgunluk, uykusuzluk ve çalışma ortamıyla yakın bağlantılıdır. Kolay ağrı kesiciler, kas gevşeticilerle genelde ortadan kalkar. Migren tipi baş ağrısı ise ekseriyetle başın birebir noktasında, tek taraflı, şiddetli ve tekrarlayan ağrılardır. Görme ve duymanın bozulması, bulantı ve kusma eşlik edebilir. Koku, ses, ışığa hassasiyet üzere rahatsızlıklarla çok şiddetli baş dönmeleri yaşanabilir. Hami tedaviler ve atak tedavisi olarak 2 tedavi tipi vardır. Migren büsbütün ortadan kalkmaz, lakin sıklığı ve atakların şiddeti azaltılabilir.
Migren hayat kalitesini önemli ölçüde düşürüyor
Genetik olarak yatkın olan şahıslarda, çevresel uyaranlar, beslenme, uyku tertibindeki değişiklikler üzere tetikleyiciler beyinde bir ikaz (aktivasyon) yaratırlar. Bu ihtar, beyin damarlarında genişleme yapar ve kimyasal unsurlar açığa çıkar. Bu unsurlar hudutları uyararak ağrıya neden olurlar. Migren ağrısı birkaç gün evvelce hissedilebilir ve ilerleyen vakitte şiddetli bir ağrıya dönüşür. Migren genelde başın bir yarısında yahut tamamında zonklama stili ağrı yapar. Krizler (atak) halinde gelir ve bu atak 3-72 saat sürebilir. Atak mühleti ve sıklığı şahıstan bireye değişiklik gösterir. Migren baş ağrısına bulantı ve kusma eşlik edebilir. Çift görme, bulanık görme üzere şikâyetler de olabilir. Kişi, sesten ve ışıktan rahatsız olur, karanlık sessiz bir odada yatmayı tercih edebilir. Ataklar halinde gelen bu ağrı kişinin hayat kalitesini önemli ölçüde düşürebilir; işe, derse odaklanmak çok güçleşir. Ruh hali etkilenir, kişi depresif, sonlu davranabilir.
Kadınlar migren konusunda daha şanssız
Migrenin toplumda 15-20 oranında görüldüğü bilgisini veren Dr. Elif Pahsa, hastalığın bilhassa bayanlarda daha fazla görüldüğüne dikkat çekerek “Özellikle menstrual (adet) periyotta semptomların daha fazla görünmesi hormon değişimlerinin bunu tetiklediğini düşündürüyor. Bu nedenle bayanlardaki hormonal değişimler migren ataklarının daha sık görülmesine neden olabilir diyebiliriz. Migren tanısı koymak için rastgele bir tetkik yapılması gerekmez, hastanın şikayetleri ile teşhis konulabilir. Eşlik eden semptomlara, migrenin başlama yaşına bakarak öbür teşhisleri elemek için tetkik yapılabilir, bu nedenle evvel bir nöroloji tabibine gidilip muayene olunmalıdır.
Migreni neler tetikliyor?
Migren ataklarını tetikleyen birçok öge olduğuna dikkat çeken Dr. Elif Pahsa, “Migren ağrısının daralıp genişleyen beyin damarlarının kaynaklandığını ve 3-72 saat ortası sürebilen ataklara neden olduğunu söyleyerek atakları nelerin tetiklediğini anlattı. Öncelikle migren hastaları ışığa ve sese daha hassas oluyorlar. Parlak ışık yahut titreyen ışık, yüksek ve devamlı gürültü atağın başlamasına neden olabilir. Bunun yanında koku duyuları da daha hassas olduğundan; sigara dumanı, ağır parfüm kokusu, başka kuvvetli kokular ve kimyasal unsurlar de migreni tetikleyebilir. Uzun müddet aç kalma, susuz kalma, öğün atlama, çok ya da az ahenge, uyku nizamındaki bozukluklar, doğum denetim hapları ile hormonal değişiklikler (regl dönemi) migreni tetikleyebilir. Bilhassa regl migreni, çok daha şiddetli seyredebilir. Çikolata, peynir, fıstık, kahve, kırmızı şarap üzere birtakım yiyecek ve içecekler de migreni tetikleyebilir. Kişinin beslenme günlüğü tutması, kendisine dokunan besinleri saptaması için yararlı olabilir. Son olarak uçak ve otomobil seyahatleri, yükseklik değişiklikleri, hava kirliliği, hava durumundaki değişiklikler (basınç, sıcaklık ve nem değişikliği, lodos), mevsimsel değişiklikler (sonbahar ve ilkbahar en makus zamanlar) de başka tetikleyiciler ortasında sayılabilir.
Migren için önleyici tedaviler
Migren için önleyici tedaviler ve hayat şekli değişikliklerine de değinen Elif Pahsa, “Migrende bilhassa kişinin kendi ataklarını gözlemlemesi, nelerin artırıp azalttığını bilmesi kıymetlidir. Bunların farkına vardığında tetikleyici faktörlerden korunmak kolaylaşacaktır. Öğün atlamak migreni artırıcı faktörlerdendir. Öğün atlanmamalı, bilhassa kahvaltı ihmal edilmemelidir. Uzun müddet aç yahut susuz kalınmamalıdır. Süt alerjisi de sütün içerdiği laktoz nedeniyle migren atağına neden olabilir. Bu nedenle süt ve süt eserlerinin tüketimini azaltmak, mümkünse bir müddet büsbütün kesmek yararlı olabilir. Migreni olanların gluten tüketimini de kısıtlaması yararlı olur. Tiramin unsuru, saklanan besinlerde oluşur ve migreni tetikleyebilir. Salam, sosis, sucuk, yıllanmış peynir, üzüm sirkesi, bira ve şarap tiramin içerir. Özellikle paketli eserlerde bulunan monosodyum glutamat ve katkı hususları de migreni tetikleyebilmektedir. Uykunun tertipli olması, günde en az 7-8 saatlik uykunun alınması da değerlidir. Bazen kokular da migreni tetikleyebilir, rahatsızlık veren koku tespit edilmeli ve uzak durulmalıdır. Yoga, meditasyon yahut ibadet üzere rahatlatıcı aktiviteler gerilimden korunmak için yararlıdır. Kafein, alkol üzere tetikleyicilerden de uzak durulması gerekir. Her şeyden evvel bu baş ağrısı hakikaten migren ağrısı mı, altta yatan öteki bir sebep var mı diye bir nöroloji uzmanı doktorun muayenesi yapılması gerekir.
Migren ağrılarını hafifletmek için teklifler:
Tüm baş ağrıları için uygun bir boyun ve omuz masajı ve biraz şekerleme rahatlatıcı tahlillerin başında gelir
- Sinüs kaynaklı ya da migren tipi baş ağrılarında başın üstünde bir buz paketi ile soğuk kompres ve karanlıkta dinlenmek yararlı olacaktır. Bu türlü durumlarda zerdeçal çayı içmek ya da zerdeçal desteği almak yarar sağlayabilir.
- Migrenli hastalarda çoklukla insülin direnci de bulunur. Bu nedenle migrende yanlışsız beslenme ekstra değer kazanıyor. Düşük karbonhidrat ve ketojenik diyet hem hastalarda inflamasyonu azaltması hem de iştahı azaltarak insülin direncini geri çevirir.
- Magnezyum desteği de migrende en tesirli minerallerdendir. Fakat hücre içine girebilen kabiliyette, biyoyararlanımı yüksek bir magnezyum olması alışılmış ki çok önemli… N-asetil taurinat magnezyum (ATA Mg), kan-beyin bariyerini geçerek beyinde süratli bir biçimde tesirini gösterir. CET Mg lipofilik özelliği nedeniyle hücre zarından kolaylıkla geçer ve hücre içi Mg seviyelerini tesirli bir halde artırır. Beyin hücrelerine tesirli Mg geçişi uyarıcı tesirin azalmasını sağlayarak uykuyu düzenler. Migren ataklarının hem sayısını hem de şiddetini azaltıcı tesir sağlar.
- Papatya, melissa, kedi otu çayı, gerginlik, gerilimin tetikleyici olduğu baş ağrılarında sakinleştirici tesiri ile yarar sağlar. Adaçayı, biberiye çayı ve badem de baş ağrısına yardımcı olabilir.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı