DRAM belleklerin performanslarının sürat ve gecikme ile direkt alakalı olduğu su götürmez bir gerçek. Ancak bu ikisi çok yakın tabirler olsa da, düşündüğünüz kadar yakın değiller.
Gecikmeler hakkında kulaktan dolma bilgiler
Her hususta olduğu üzere, RAM bellekler hakkında da maalesef kulaktan dolma bilgiler bulunuyor.
- Birden fazla kullanıcı, CAS gecikmesinin (CL bedeli olarak bilinir) belleğin gerçek performansını yansıttığını düşünmektedir. Lakin yarıiletken alanında çalışan mühendisler, CAS gecikmesinin direkt bellek performansını göstermediğini söylüyor.
- Birçok kullanıcı ayrıyeten CAS bedelinin frekans arttıkça arttığını ve frekans artışının tesirini nötrlediğini düşünür. Ancak DDR4-2400 MHz ve CL17 bir bellek ile DDR4-2666 MHz ve CL19 bir belleği kıyasladığımız vakit 2666 MHz frekansa sahip belleğin daha performanslı olduğunu görmekteyiz.
- Tıpkı frekanslı iki bellek ortasında kaldıysanız CAS pahasını dikkate alabilirsiniz. CAS kıymeti düşük olan bellek, daha yeterli bir seçim olacaktır.
Kulaktan dolma bilgilerin çıkış noktası gecikmenin tarifi olduğu için, gecikmeyi tekrar tanımlamak daha hakikat olacaktır.
Gecikme paradoksu
Bellek gecikmesinin yanlış anlaşılmasının en büyük sebepleri, üreticilerin ve karşılaştırma yapan şahısların CAS gecikmesini temel almasıdır. Bunun yanlış anlaşılmaya sebep olmasının nedeni; CAS gecikme kıymetinin, gecikme formülünün bir çarpanı olmasıdır. CAS gecikme kıymetleri yalnızca saat döngüsü (clock cycle) sayısını belirtir ve bu saat döngüsünün mühletini bize vermez. Bu yüzden gecikme bedellerine direkt olarak performans göstergesi olarak bakmak yanlıştır.
Gecikme formülü sonucunda çıkan nanosaniyelik sonuca bakarak bir modülün başkasına nazaran ne kadar kararlı olup olmadığını anlayabilirsiniz. Formül sonucunda çıkan nanosaniyelik sonuç, belleğin dokümantasyonunda (datasheet) yer almaktadır. Dokümantasyondaki bilgiler genelde şuna benzeri:
Teknoloji |
Frekans |
Saat Döngüsü Mühleti (nanosaniye) |
CAS gecikmesi |
Formül sonucu çıkan gecikme (nanosaniye) |
---|---|---|---|---|
SDR | 100 | 8.00 | 3 | 24.00 |
SDR | 133 | 7.50 | 3 | 22.50 |
DDR | 333 | 6.00 | 2.5 | 15.00 |
DDR | 400 | 5.00 | 3 | 15.00 |
DDR2 | 667 | 3.00 | 5 | 15.00 |
DDR2 | 800 | 2.50 | 6 | 15.00 |
DDR3 | 1333 | 1.50 | 9 | 13.50 |
DDR3 | 1600 | 1.25 | 11 | 13.75 |
DDR4 | 1866 | 1.07 | 13 | 13.93 |
DDR4 | 2133 | 0.94 | 15 | 14.06 |
DDR4 | 2400 | 0.83 | 17 | 14.17 |
DDR4 | 2666 | 0.75 | 19 | 14.25 |
DDR4 | 2933 | 0.68 | 21 | 14.32 |
DDR4 | 3200 | 0.62 | 22 | 13.75 |
Gecikmenin gerçek tarifi ve gecikme formülü nedir?
Temel olarak gecikme, kontrolcüye komutun girilme anı ve bilginin bellek içerisinde oluşumu ortasındaki geçen müddettir. Bellek denetimcisi belleğe komut gönderdiği anda bilgi, CAS tarafından işlenip saat döngüsüne dönüşmelidir, böylelikle denetimci tarafından istenen bellek adresi bilinir ve komut işlenmiş olur.
Bu bilgi dahilinde, bir belleğin gecikme bedelini iki faktör belirliyor:
- Datanın kaç tane saat döngüsünden geçtiği; ki buna CAS gecikmesi yahut CL diyoruz,
- Her saat döngüsünün mühleti; bunu da nanosaniye ile ölçüyoruz.
Ve bu iki bedeli çarpınca gecikmenin formülünü elde ediyoruz:
Gecikme (ns) = saat döngüsü müddeti (ns) x saat döngüsü sayısı
Bellek teknolojisinin gelişimi mühletince suratlar artarken, CAS gecikmesinin de arttığını görüyoruz. Bunun sebebi ise frekanslar arttıkça saat döngü vaktinin doğal olarak azalıyor olmasıdır, böylelikle bellek daha fazla saat döngüsüne girebileceğinden ötürü kağıt üzerinde CAS gecikme bedeli artmış oluyor.
Bu bilgiler ışığında nasıl bir bellek seçmeliyiz?
Bellek seçerken hem bellek frekansına, hem de gecikme pahasına dikkat etmelisiniz. Sizin için en uygun bellek;
- İşlemcinizin desteklediği en yüksek frekans suratına sahip olan,
- Bütçenizin el verdiği biçimde en az gecikmeye sahip olan bellektir.
Ayrıyeten bellek yükseltmesi yapmayı düşünüyorsanız ve başka belleği emekli etmek istemiyorsanız, gecikme kıymetlerinin ve voltajlarının birebir uymasını tavsiye ederiz. Aksi halde sisteminizde uyumluluk meselelerinin getirdiği kilitlenme, mavi ekran üzere makus sürprizler ile karşılaşabilirsiniz.
Özet
Bu yazımızda sizlere bellek gecikmesinin neyi tabir ettiğini, bu doğrultuda nasıl bellek seçimi yapabileceğinizden bahsettik. Sorularınız için Technopat Sosyal‘i kullanabilir, bu yazı hakkındaki görüşlerinizi de yorumlar kısmında belirtebilirsiniz.