Kapak darlığında kas büyümesi olurken, kapak yetmezliğinde kalp genişlemesi olur. Kapak darlığı biraz daha şikayet veren bir hastalıktır. Ancak kapak yetmezliği birçok vakit hiç şikayet vermeyen çok ileri boyutta kalp büyümesine yol açabilir. Aort kapak hastalıklarını Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Barış Çaynak anlattı…
Aort kapak, kalp ile aort damarı ortasındaki tek taraflı açılan bir kapaktır. Kalp kan pompaladığında, kasıldığında bütün kanı aort damarına verir. Sonra bu kan evvel başa, kollara, oradan dönerek bütün iç organlara, bacaklara kadar masraf. Aort kapak kalp kasıldığında, üste hakikat kan pompalandığında açılır; bütün kanın aorta gitmesini sağlar. Daha sonra kalp gevşediğinde yani tekrar kanla dolması gerektiği noktada kapanması gerekir ki kalbin içerisi tekrar kan dolsun sonra tekrar kasıldığında bütün bedene versin. O yüzden burada tek istikametli açılan bir kapak düzeneği vardır. Bu sistem bozulduğunda kalple ilgili önemli sorunlar ortaya çıkar.
KİREÇLENMİŞSE KAN POMPALAMAKTA ZORLANIR
Aort kapakta iki türlü bozukluk ortaya çıkabilir. Birincisi, kapak bilhassa yaşla bir arada kireçlenebilir ve kireçlendikten sonra da kapakta bir darlık oluşur. Olağanda bu kapak açıldığında 4-6 santimetre ortası bir çapa ulaşması gerekir ki kalp kasıldığında rahatça bütün kanı aort damarına verebilsin, oradan da bedene gidebilsin. Ancak aort kapağı artık yaprakçıkları açılmayacak duruma geldiyse, ileri derecede kireçlenmişse ve kapağın çapı bilhassa bir santimin altına düşmüşse kalp bu aralıktan kan pompalamakta çok zorlanır. Zira kalp kastan yapılmış bir organdır. Buna teşhis EKO dediğimiz kalbin ultrasonu ile konulur. Ultrasonda aort damarıyla kalp ortasında basınç farkı ölçülür ve bu bize kapağın açılmadığını bildirir. Belirli bir noktaya geldiğinde de kapağın ameliyatına karar verilir.
İLERİ BOYUTTA KALP BÜYÜMESİNE YOL AÇABİLİR
Bir de kapak yetmezliği vardır. Bunda kapak açılır, üste yanlışsız kan pompalanır ama kapanmaz. Bu sefer kan, aorttan geri içerisine dolar. Bu durumda da kalbin içerisine kan gelir, pompalar ve gönderir. Ondan sonra tekrar akciğerlerden gelen kan dolarken aort’dan gelen kan da dolar. Bu sefer kalp genişlemesi olur. Kapak darlığında kas büyümesi olurken kapak yetmezliğinde kalp genişlemesi olur. Kapak darlığı biraz daha şikayet veren bir hastalıktır. Lakin kapak yetmezliği birçok vakit hiç şikayet de vermeyen çok ileri boyutta kalp büyümesine yol açabilir.
BAYILMA KIYMETLİ BİR BELİRTİDİR
Aort kapak darlıkları ve yetmezlikleri sinsi hastalıklardır. Birden fazla vakit hiç belirti vermezler. Hasta rastlantısal olarak öğrenir. Örneğin bir muayeneye gidip de hekim rastgele bir sebepten ötürü kalbi dinlediğinde oradaki basınç farkından doğan sesleri duyar ve o vakit bir kalp hekimine yönlendirir. Yapılacak birinci iş bir kalp ultrasonu yapmak ve buradaki darlıkların durumunu tespit etmektir. Birden fazla vakit hastalar ameliyatlık durumdayken bize gelirler. Ve hiç şikayetleri yokken bu kadar ilerlemiş bir kalp hastası olmalarına şaşırırlar. İleri derecede kapak daralmasında bilhassa bayılma olur. Zira kalp daha fazla kan pompalaması gereken bir noktada yeteri kadar kan pompalamayınca beyin şalteri indirir ve kişi bayılır.
HASTA DÜZ YATAMAYACAK HALE GELİR
İkinci olarak göğüs ağrısı yapabilir. Kalp damarları olağan olduğu halde kişi göğüs ağrısı hisseder. Bunun sebebi kas kitlesinin çok fazla büyümesi ve artık kalbin gereğince o damarları, o kas kitlesini besleyemeyecek duruma gelmesidir. Kalp yetmezliği de nefes darlığı, akciğerlerde sıvı birikmesi, bacak ve karın şişliği üzere şikayetler yapabilir. Lakin bunlar daima çok geç belirtilerdir. Önemli aort darlığı olan şahıslarda bu belirtilerin olması beklenmez. Şayet ultrasonla tanısı koyulduysa gerekiyorsa ameliyat kapak değişmek üzere planlanır. Aort kapak yetmezliği daha da sinsi giden bir hastalıktır. Bu çeşit belirtileri de yoktur. Fakat kalp o kadar büyümüştür ki; artık o büyümeyi de kaldıramayacak duruma gelir. Bu sefer de kasılması bozulur ve kalp yetmezliği durumuna gelir. O vakit birinci belirtiler genelde çabuk yorulma yahut nefes darlığı olur. Hasta düz yatamadığını, gece nefes açlığıyla kalktığını söyler. O noktalarda yapılan ultrasonla teşhis koymak mümkün olur.
KAPAĞI DEĞİŞTİRMEK GEREKİR
Aort kapak darlığı genelde kireçlenmeye bağlı olduğundan kapağı kesinlikle değiştirmek gerekir. Kireçlenmiş kapak büsbütün temizlenerek oraya bir protez kapak yerleştirilir. Resen rahat açılıp kapanacak ve o kapak açıklığını yeterli sağlayabilecek bir kapak takılır. Bazen aort kapak kaçakları aort damarının genişlemesine bağlı olabilir. Yani kalbe bağlı bir damar olan aort damarı genişledikçe bu sefer o yaprakçıklar uç uca gelmez ve burada bir kaçak oluşur. O noktada aortu değiştirirken kapağını tamir ederek de değiştirmek mümkündür.
MEKANİK VE BİYOLOJİK KAPAKLAR ORTASINDAKİ FARK NEDİR?
“İki çeşit kapak vardır” diyen Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Barış Çaynak, “Mekanik kapaklar, titanyumdan yapılmıştır. Bir de biyolojik kapaklar vardır. Hayvan dokularından alınıp insan bedenine uyumlu hale getirilmiş biyolojik malzemelerden yapılmış kapaklardır. Mekanik metal bir kapak, ömür uzunluğu kan sulandırıcı kullanmayı gerektirir. Bu kan sulandırıcının da dozu yüksek olursa kanama riski, az olursa pıhtı atma riski yapar. Onun dozunu ayarlamak gerekir. Ancak ömürlük bir kapak olma avantajı vardır. Biyolojik kapakların avantajı ise kan sulandırıcı ilaç kullanma muhtaçlığının olmamasıdır. Fakat bedende biyolojik bir gereç olduğu için yaklaşık 10-15 yıl içerisinde tekrar bozulup ikinci bir ameliyat gerektirebilir. Genelde biyolojik kapaklar 65 yaş ve üzerinde kullanılır. Zira bedendeki kalsiyum düzeneği yaşla birlikte düşer ve bu kapakların bozulma ihtimali ileri yaşta çok düşük olur. Fakat genç yaşta takıldığında bu kapaklar 15 yıl içerisinde bozulabilir. O yüzden genç hastalarda mekanik kapak, daha ileri yaşlarda biyolojik kapak önerilir. Lakin kan sulandırıcı ilaç kullanmasının uygun olmadığı hasta kümesine erken yaşta biyolojik kapak kullanılabilir.”
DÖRT SANTİMLİK KESİDEN KAPALI AMELİYAT
Bütün kalp ameliyatları, by-pass, mitral kapak ve aort kapak ameliyatı dahil, artık göğüs kemiği açılmadan yapılmaktadır. Göğüs kemiği açılarak yapılan ameliyatlarda bütün kalbe ulaşıldığı için tüm ameliyatlar oradan yapılabilir. Lakin bu ameliyatları kapalı yapmanın öbür bir yerleşim yeri vardır. Aort kapağı ameliyatı kapalı yapıldığında sağdan, kaburgalar ortasından, üst taraftan yaklaşık 4 santimlik bir yerden aort damarına ulaşılır ve buradan kapalı yapılır. Böylelikle göğüs kemiği hiçbir formda açılmamış olur. Kimi vakit aort kapağına ulaşmak yapısal olarak daha güç olur yahut aort damarını değiştireceğimiz işler olur; yani aort anevrizması olan hastalar olur. Onları da göğüs kemiğinin üstteki 2 santimi açılarak lakin yeniden 4 santimlik bir yerden, göğüs kemiğini açmadan daha küçük kesilerle yapmak mümkündür.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı