Long March 5B roketinin 23 tonluk ana kısmı, 8 Mayıs Cumartesi gecesi Dünya’ya geri düştü ve böylelikle dünyanın pür dikkat izlediği 10 tartışmalı günü sona erdirdi. Bu olay, örünge enkazı ve uzay seyahati hakkında sorumluluklarla ilgili daha geniş bir tartışma başlattı.
Long March 5B, ABD Uzay Komutanlığı’na nazaran, aklaşık Cumartesi EDT 22:15’te (9 Mayıs Pazar, 02:15 GMT) Arap Yarımadası’nın atmosferine yine girdi.
Uzay Komutanlığı yetkilileri Cumartesi gecesi paylaştıkları kısa güncellemede, “Enkazın karayı yahut suyu etkileyip etkilemediği bilinmiyor” diye yazdılar.
Lakin birtakım analistler, yine giriş esnasındaki ağır sıcaklta bile hayatta kalmayı başaran roket gövdeleri için ıslak bir mezar belirlediler. Örneğin, Space-Track.org Cumartesi gecesi Twitter’da Long March’ın Hindistan’ın güneybatı kıyısındaki cennet üzere bir ada zinciri olan “Maldivler’in kuzeyindeki Hint Okyanusu’na düştüğünü” belirtti.
Long March 5B, 28 Nisan’da Çin’in yeni uzay istasyonu için temel modülü fırlatmıştı. Lakin işi bittiğinde okyanusa inançlı bir halde inmesi gereken roketin birinci basamağı yörüngeye ulaştı ve gereğince atmosferik sürüklenmeyi hissettikten sonra ana gezegenine çarpmayı bekleyen bir uzay çöpü haline geldi.
Üstelik bu münferit bir olay değildi. Tıpkı şey geçen yıl, Batı Afrika kıyıları açıklarında Atlantik Okyanusu üzerinden denetimsiz düşen farklı bir Long March 5B çekirdeğinde de yaşandı. Tekrar girişten kimi büyük enkaz modülleri görünüşe nazaran Fildişi Sahili’ne düştü, fakat rastgele bir yaralanma bildirilmedi.
Ek olarak, Çin’in yeni uzay istasyonunun önünü açmaya yardımcı olmak için tasarlanan ilk prototip uzay laboratuvarı Tiangong 1, misyonunu tamamladıktan sonra bir uzay çöpüne dönüştü. 8 tonluk gemi, Pasifik Okyanusu üzerinde yanarak Nisan 2018’de denetimsiz bir biçimde Dünya’ya düştü.
Harvard-Smithsonian Astrofizik Merkezi’nde çalışan gökbilimci ve uydu takipçisi Jonathan McDowell’e nazaran, bu iki Long March 5B çekrideğin daha ağır yalnızca üç insan imali obje denetimsiz bir halde uzaydan düştü.
Bu üçü, Temmuz 1979’da Avustralya’da düşen 83 tonluk Skylab uzay istasyonu; Ocak 1975’te Madeira’nın batısında Atlantik Okyanusu üzerinden inen Skylab’ı fırlatan Saturn V roketinin 50 tonluk üst etabı; ve Sovyetler Birliği’nin Salyut 7 uzay istasyonu ve birlikte yaklaşık 43 ton yükündeki, Şubat 1991’de Arjantin üzerinden yine Dünya’ya giren Kosmos-1686 modülü. (Ne yazık ki Columbia uzay mekiği de burada düşünülebilir; 117 tonluk yörünge aracı, Şubat 2003’te tekrar giriş sırasında parçalandı ve gemideki yedi astronotun hepsini öldürdü.)
Uzay topluluğundaki birçok insan, Çin’in Long March 5B olayları nedeniyle, ülkenin uzay programını pervasızca olmasa da dikkatsizce davranmakla suçlayarak eleştirdi. Bu türlü bir suçlama Cumartesi günü yeni NASA şefi Bill Nelson’dan geldi.
Nelson, roket düşmeden evvel yaptığı açıklamada, “Uzay seyahati yapan ülkeler, uzay objelerinin yine girişinin Dünya üzerindeki insanlara ve mülklere yönelik risklerini en aza indirmeli ve bu operasyonlarla ilgili şeffaflığı en üst seviyeye çıkarmalı” diye yazdı.
“Çin’in uzay enkazlarıyla ilgili sorumlu standartları karşılamadığı açık” dedi ve ekledi: “Çin’in ve uzay seyahati yapan tüm ulusların ve ticari kuruluşların, uzay faaliyetlerinin istikrarını, güvenliğini ve uzun vadeli sürdürülebilirliğini sağlamak için uzayda sorumlu ve şeffaf bir biçimde hareket etmesi kritik kıymet taşıyor.”
