Tüm dünyada 1 Haziran Dünya Süt Günü kutlanırken, uzmanlar güçlü bağışıklık için süt tüketiminin ehemmiyetine dikkat çekiyor. Uzmanlar, tüketicilerin hijyen ve besin güvenliği açısından içeriği tam olarak bilinmeyen açık sütler yerine ambalajlı süt tercih etmelerini öneriyor.
Birleşmiş Milletler Besin ve Tarım Örgütü (FAO) tarafından alınan karar doğrultusunda 2001 yılından bu yana 1 Haziran, tüm dünyada Dünya Süt Günü olarak kutlanıyor. Uzmanlar, bu değerli günde bağışıklık sistemini güçlendirmede değerli bir rol oynayan sütün yararlarına dikkat çekerken, inançlı süt tüketiminin ne kadar değerli olduğu hakkında farkındalık yaratmak için de bir fırsat sunuyor.
Yapılan araştırmalar, Türkiye’de süt içme oranlarının Avrupa ülkelerine nazaran hayli düşük olduğunu gösteriyor. Yıllık ortalama süt tüketiminin 276 litre olduğu Türkiye’de, bu oranın yalnızca 40 litresinin içme sütünden, geri kalanının ise süt eserlerinden oluştuğu belirtiliyor. AB ülkelerine bakıldığı vakit bu ölçünün yıllık 342,5 litre, ABD’de ise 292 litre olduğu ortaya konuluyor.
Ambalajlı Süt ve Süt Eserleri Sanayicileri Derneği’nin (ASÜD) datalarına nazaran, Türkiye’de toplam süt üretimi son 20 yılda neredeyse iki katına çıkmış durumda. Fakat bu ölçünün yalnızca yüzde 45’i süt sanayisine giderek, emniyetli ve sağlıklı eserlere dönüşüyor.
Çocuk, yetişkin gözetmeksizin süt içmenin ömrün her evresinde kıymetli olduğunu vurgulayan Nuh Naci Yazgan Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Kısım Lideri Prof. Dr. Neriman İnanç, sütün içeriğinde 40’tan fazla besin öğesinin bulunduğunu ve bu besin öğelerinin bağışıklık sistemini güçlendirdiğine dikkat çekiyor. Prof. Dr. İnanç’ın açıklamalarına nazaran günde iki bardak süt içmek, çocuk ve yetişkinlerin günlük mineral muhtaçlığının tamamının karşılanmasını sağlıyor.
Süt tüketmeniz için 11 neden:
- Bağışıklık sistemini güçlendirir: Sütün içerisinde bulunan 40’tan fazla besin öğesi, savunma sistemini oluşturan hücrelerin güzel çalışmasını sağlayarak mevsim geçişlerinde sıkça yaşanan teneffüs yolu enfeksiyonları, grip ve soğuk algınlığı üzere birçok rahatsızlığa karşı koruyuculuk sağlıyor.
- Süt son derece kıymetli bir protein kaynağı: 1 litre sütün içerisinde 32 gram protein bulunuyor ve bu proteinler, hücre ve dokuların oluşmasında, saç ve tırnakların gelişmesinde rol oynayarak büyüme ve gelişmeye değerli ölçüde katkı sağlıyor. Sütte yer alan proteinler, birebir vakitte kasların da sağlıklı gelişmesine ve çalışmasına yardımcı oluyor.
- Bedende kaybedilen suyu yerine koyuyor: Süt rehidrasyonu, yani bedende kaybedilen suyun yine yerine konmasını sağlayan çok ölçüde su molekülünden meydana gelir.
- Kemik gelişimini sağlar, osteoporozu pürüzler: Kemiklerin güçlenmesini sağlayan süt, kemik sıhhatinin korunması için gerekli olan kalsiyum deposudur. Bu sebeple günde 2 bardak süt tüketmek, osteoporoz üzere kemik hastalıklarının engellenmesine yardımcı olur.
- Süt tüketmek, kalp hastalıklarının önüne geçer: Süt ve süt eserleri, protein dışında ayrıyeten kan basıncının ve yağlarının düşürülmesinde yardımcı olan kalsiyum ve fosfor üzere birçok besin öğesine sahiptir. Günlük nizamlı süt tüketimi, koroner kalp hastalıklarına karşı koruyuculuk sağlarken hipertansiyonun da dengelenmesinde kıymetli rol oynar.
- Gebelikte mineral kaybını önler: Günde 2 bardak süt tüketmek, gebelik boyunca anne bedeninde azalan minerallerin karşılanmasını sağlar.
- Dişleri korur: Yüksek ölçüde kalsiyum ve fosfor içeren süt, asitli ve şekerli yiyeceklerin yol açtığı ziyanlı mikroorganizmalarla savaşarak dişlerde oluşabilecek çürüklerin önüne geçer.
- Cildin güzelleşmesini sağlar: Birçok vitamin ve mineral içeren süt, akne ve cilt inflamasyonunun önüne geçerek cildin güzelleşmesini sağlar.
- Tokluk hissini artırarak kilo alımını önler:
Glisemik indeksi yüksek besinlerden olan süt, günde 2 bardak tüketildiğinde tokluk hissi yaratarak fazla kilo alımının önüne geçer.
- Güç kaynağıdır: Kâfi ve istikrarlı beslenebilmek için muhtaçlık duyduğumuz besin kümeleri içinde sırf süt, güç oluşumunda tesirli olan karbonhidrat, protein ve yağı bir ortada içerir.
- Okuldaki başarıyı artırır: Sütün içerisinde bulunan B12 vitamini, hudut sistemi ve sonlar ortası iletimini olumlu tarafta etkileyerek çocukların algı ve öğrenme kapasitelerini artırır. Ayrıyeten çinko ve tirozin de bilişsel gelişim, dikkat, aktivite, davranış ve motor gelişimini olumlu istikamette tesirler.
İnançlı süt ile ilgili ipuçları
Ankara Üniversitesi Besin Güvenliği Enstitüsü Müdür Yardımcısı Prof. Dr. U. Tansel Şireli, gündelik hayatta inançlı süt tüketmekle ilgili olarak şu ihtarlarda bulundu: “Dünya Sıhhat Örgütü’nün besinler için sunduğu tekliflere kesinlikle uyulması gerekiyor. Açıkta satılan peynir, süt, yoğurt, çiğ et, zerzevat ve meyveler ile öteki besinler için bulaşmayı önleyici temel hijyen önlemleri uygulanmalıdır. Açıkta satılan, sağım ve saklama şartları belirli olmayan sokak sütlerinden kesinlikle uzak durulmalıdır. Sütler için bilhassa ısıl süreç uygulanmış pastörize yahut UHT sütler tercih edilmesi gerekiyor”.
Açıkta satılan sütün ve bu sütten yapılan eserlerin insan sıhhati açısından taşıdığı riskler ve ambalajlı süt tüketimi konusunda teklifler ise şöyle sıralanıyor:
- Direkt sütçü güğümünden bir bidona yahut plastik torbaya dökülerek açıkta satılan sütün içerisinde ziyanlı bakteri ve katkı hususlarının yer alma mümkünlüğü bulunuyor.
- Hijyenik olmayan ortamlarda sağım yapılarak elde edilen çiğ süt; yetersiz hijyen şartlarında süratle soğutulmadığı takdirde bozulabilir. Bilhassa akşam sütleri, bozulmaya daha müsaittir. Bu sütlerin tüketiciye ulaşana kadar bozulmaması hedefiyle, içerisine yasal olmayan ve insan sıhhatini tehdit edecek kimyasallar eklenebilir.
- Açıkta satılan sütü meskende kaynatmak, her vakit onu emniyetli hale getirmez. Kaynatma sürecinde yalnızca kimi mikroorganizmaların canlı formları etkisiz hale gelebilir, fakat bu süreç birtakım spor ve toksinlerin etkisiz hale gelmesi için kâfi olmayabilir. Süt kaynatmak, tıpkı vakitte sütün bozulmasını engellemek için katılan kimyasalların ısı ile parçalanarak ziyanlı bileşiklerin ortaya çıkmasına sebep olabilir. Ayrıyeten birkaç dakika boyunca kaynamış sütün besleyici içeriğinde de kayıplar yaşanır.
- Ultra yüksek sıcaklıkta sürece (UHT), 135-140 santigrat derece aralığında, süte 4 saniye boyunca ısı süreci uygulaması yapılan bir teknolojidir. Bu süreçte hastalık oluşturan canlı bakteriler yok edilirken süt, besin kıymetlerinde bir kayıp yaşanmadan süratlice tekrar soğutulur.
- Pastörizasyon ismi verilen süreç, hastalığa neden olan mikropları öldürmek için sütün gereğince uzun bir mühlet yüksek bir sıcaklığa kadar ısıtılmasıdır. Pastörize süt, bu süreçten geçmiş süt manasına gelmektedir.
- Paketi açıldıktan sonra buzdolabında saklanması gereken sütün üç gün içinde tüketilmesi önerilmektedir.
- UHT ve pastörize süreçleri görmüş ambalajlı sütler, içme sütü olarak süreç görmeden evvel platform testleri ismi verilen birtakım güvenlik testlerinden geçer. Bu sebeple, bu sütler denetimi ve kontrolü yapılmış sütlerdir.
- Süt satın alırken etikete dikkat etmek kıymetlidir. İnançlı sütün etiketinin üzerinde “Pastörize yahut UHT” sözlerine yer verilir. Bir eserin etiketinde “Pastörize yahut UHT” sözü görünmüyorsa o süt sıhhatiniz için inançlı olmayabilir.
- Pastörize olduklarını doğrulayamadığınız sürece, köy pazarlarından yahut sokak satıcılarından süt yahut süt eserleri almayın.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı