Florida’daki Kennedy Uzay Merkezi’nde şiddetli rüzgarların neden olduğu bir günlük gecikmeden sonra, gün doğumundan evvelki saatlerde SpaceX, insanları bir yıldan kısa bir mühlet içinde üçüncü kere ABD kıyılarından uzaya muvaffakiyetle fırlattı.
Lakin bu sefer astronotlar birinci sefer tekrar kullanılan bir Falcon 9 roketinin zirvesinde yörüngeye girdiler -geçen Kasım ayında Crew-1 misyonunu Milletlerarası Uzay İstasyonu’na gönderen tıpkı roket. Bu vazifedeki uzay aracının da daha evvel kullanıldığını belirtelim: NASA astronotları Bob Behnken ve Doug Hurley’in geçen Mayıs ayında Demo-2 test uçuşu sırasında uçtukları aynı Dragon kapsülü, Endeavor. Bu misyonda Behnken ve Hurley, ABD uzay mekiği periyodunun sonundan bu yana Cape Canaveral’dan fırlatılan birinci beşerler olmuştu.
NASA’nın Ticari Mürettebat Programı yöneticisi Steve Stich, lansmandan evvel gazetecilere “Bu üç misyonu tek bir araçta görmek biraz heyecan verici” dedi.
SpaceX’in Falcon 9 roketinden çıkan duman, uzun pozlamada araç uzaya çıkarken yakalandı. Mavi renk, roketin ikinci evresinden gelen bulutları aydınlatan güneş ışığından geliyor.
Artık tümü usta uzay yolcuları olan Crew-2 astronotları, altı ay boyunca yaşayacakları istasyona yaklaşık 24 saatlik seyahat ile yerleştiler. Dört kişilik takım NASA’dan Shane Kimbrough ve Megan McArthur, Avrupa Uzay Ajansı (ESA) astronotu Thomas Pesquet ve Japonya Havacılık ve Uzay ve Keşif Ajansı’ndan (JAXA) Akihiko Hoshide’den oluşuyor. İnsan bağışıklık hücresi fonksiyonunu araştıracak birkaç deney de dahil olmak üzere 200’den fazla bilim deneyi de gemide.
Geçen haftanın sonlarında, mürettebat Kennedy Uzay Merkezine vardığında uçakları alçalırken roketlerini görme bahtı elde etmişlerdi.
Bir çift ışıltılı gümüş bot giyen McArthur, “Pencereden dışarı baktığınızda ve bir uzay gemisinin hazırlandığını gördüğünüzde ve birkaç gün içinde ona bineceğinizi fark ettiğinizde buna misal bir şey yok” demişti.
Hem NASA hem de SpaceX, tekrar kullanılabilir uzay araçlarının uzay seyahatini daha ekonomik hale getirmek için çok kıymetli olduğunu argüman ediyor. Kavram yeni değil; Uzay ajansı yıllarca küçük uzay mekiği filosunu yine kullandı, fakat tekrar kullanılabilir roketler SpaceX sahneye girene kadar gerçek değildi.
Aralık 2015’te şirket, birinci kere bir Falcon 9 roket güçlendiricisini iniş pistine muvaffakiyetle indirmeyi başarmıştı. O vakitten beri, hem karada hem de denizdeki mavnalara 80 roket inişi gerçekleştirdi, fakat şirketin iticileri hala vakit zaman hedeflerini kaçırabiliyor.
Şirketin envanterinde bulunan yaklaşık iki düzine yine kullanılan güçlendirici ortasında en çok uçan ise şimdiye kadar dokuz adet mürettebatsız fırlatma ve kurtarma sürecinden kurtulan B1051 kodlu güçlendirici. SpaceX, Block 5 olarak bilinen Falcon 9 güçlendiricilerinin en son yinelemelerinin en az 10 fırlatmadan sağ çıkacak biçimde tasarlandığını söylüyor ve şirketin insan uzay uçuşu programları kıdemli yöneticisi Benji Reed, şirketin mürettebatsız vazifeler için bu sonu zorlamayı planladığını söylüyor.
SpaceX’in Kasım 2020’de Crew-1 vazifesini başlatan Falcon 9 güçlendiricisi, denizde bir mavnaya indikten sonra limana getirildi. Bu güçlendirici, Mürettebat-2 misyonu için tekrar kullanılıyor, birebir roket güçlendiricisi birinci sefer birden fazla insan fırlatma için kullanıldı. Fotoğraf: MICHAEL SEELEY
Doğal ki beşerler işin içine dahil olduğunda bu denklem değişiyor.
NASA’nın uçuş operasyonları müdür yardımcısı Norm Knight, uçuş öncesi bir basın etkinliğinde “İnsan uzay uçuşu işi affetmez” dedi.
SpaceX mürettebatlı Dragon kapsülleri, seyahatler ortasında bir ölçü yenileme ile her biri en az beş kere uçacak halde tasarlandı. Lakin, Crew-2 uçuşu için roket ve uzay aracını onaylamadan evvel, mühendisler donanımın her tarafını incelediler ve rastgele bir kusur yahut sürpriz aradılar. Stich, süreç sırasında SpaceX’in Teksas tesisindeki gruplardan şirketin Falcon 9 güçlendiricilerine rutin olarak fazladan sıvı oksijen yakıt yüklediğini öğrendiklerini söyledi -2.500 ila 3.000 pound yakıta muadil. Her ne kadar bu toplam fırlatma yükünün küçük bir yüzdesi olsa da NASA ve SpaceX, fazlalığın astronotlar için bir tehdit oluşturmadığına karar verdi.
“Her vakit kendimize soruyoruz, ailelerimizi bu araçlarla uçurmaya istekli olur muyuz?” dedi Reed ve ekledi: “Dışarıda annesi uçan küçük bir çocuk olduğunu biliyorum. Bu, çok dikkat ettiğimiz bir şey.”
SpaceX Crew Dragon Endeavour uzay aracı, 2 Ağustos 2020 Pazar günü NASA astronotları Bob Behnken ve Doug Hurley ile birlikte Meksika Körfezi’ne düştükten kısa bir mühlet sonra SpaceX GO Navigator kurtarma gemisine kaldırıldı. Endeavour uzay aracı 23 Nisan’da bu sefer Crew-2 misyonundaki dört astronotla birlikte tekrar uzaya uçtu.
Kadroların “uçuşu kanıtlanmış” olarak isimlendirdiği Crew-2 güçlendirici en son Kasım ayında uçtu ve isli cephesi, uzaya yaptığı evvelki seyahatinin izlerini taşıyor. Ayrıyeten Crew-2 astronotlarına uçuşlarını anma bahtı sundu.
Pesquet, “Roketin yan tarafındaki isin içine baş harflerimizi çizecek kadar şanslıydık” dedi. “Bunun kalıcı olup olmayacağını bilmiyorum ancak sahiden mükemmel.”
Crew-2 için yörüngedeki hayat, bilim deneyleri yapmayı ve uzay istasyonu bakımını içerecek ve birinci birkaç gün yörüngede işler biraz sıkışık olacak: Crew-1 misyonunun dört astronotu ve 12 Nisan’da bir Rus Soyuz kapsülü ile gelen üç astronot hala gemide.
Yöneticiler, 11 sakini barındırmak için istasyonun havadan karbondioksiti gideren sistemler üzere ömür dayanak sistemlerinin kapasitesini artırdı ve gruplar süreksiz uyku alanları kuruyor. Crew-1’in yola çıkması planlanan 28 Nisan’dan sonra ömür alanlarının biraz daha genişleyeğini söyleyebiliriz.
İsli bir birinci evre güçlendiricisi ve tekrar kullanılan Crew Dragon uzay aracıyla SpaceX’in Falcon 9 roketi, Crew-2 fırlatılmasından evvel NASA’nın Kennedy Uzay Merkezindeki fırlatma rampasında hazır duruyor. Fotoğraf: MICHAEL SEELEY
Kocası Bob Behnken’in geçen yıl Demo-2 uçuşu sırasında uçtuğu uzay aracına pilotluk yapacak olan McArthur, Behnken’den Dragon kapsülünü uçurmakla ilgili birkaç şey öğrendiğini ve hatta istasyonda uzun bir mühlet yaşamakla ilgili daha fazla bilgi edidiğini -özellikle de yemek kelam konusu olduğunda- belirtti.
“Bana sahiden çeşitliliğin anahtar olacağını söyledi: ‘Sıcak soslar, farklı tatlar ve grup arkadaşlarınızla paylaşabileceğiniz şeyler alın’” dedi. Benzeri formda, hem Pesquet hem de Hoshide, mürettebatın Fransız ve Japon mutfaklarının tadını çıkarabilmesi için istasyona özel yemekler getirdiklerini vaat ediyor, lakin Hoshide suşi olmamasından yakınıyor.
Pesquet, “Fransız peynirinin bir kısmının ISS’de yasal olmadığını düşünüyorum” diye latife yaptı. “İyi şeyler getirmek için kimi ulusal baskılar aldım ve ayrıyeten mürettebatım da şöyle dedi: ‘Tamam, bir Fransızla uçuyoruz, âlâ olması lazım.’”
NASA’nın SpaceX Crew-2’si Kaliforniya’daki Hawthorne’daki SpaceX eğitim tesisinde bir eğitim oturumu sırasında resmedildi. Soldan sağa: Avrupa Uzay Ajansı’ndan (ESA) Vazife Uzmanı Thomas Pesquet; NASA’dan pilot Megan McArthur; NASA’dan Kumandan Shane Kimbrough; ve Japan Aerospace Exploration Agency’den Misyon Uzmanı Akihiko Hoshide. Fotopraf: SpaceX
Crew-2 astronotları öğün ortalarında 200’den fazla araştırma deneyi üzerinde çalışacaklar -yalnızca yörüngedeki artan astronot sayısı sayesinde mümkün olan bir bilimsel yapılacaklar listesi.
ISS’nin yardımcı program bilimcisi David Brady bir basın daveti sırasında gazetecilere “Mürettebat vaktinin sınırlayıcı faktörümüz olmaya devam etmesini istemedik,” dedi. Deneylerin sayısının artık istasyona ne kadar kütle ve hacim fırlatılabileceğine daha bağlaı olduğunu söylüyor.
Deneyler ortasında atıkları azaltmak için yenilebilir ambalaj gereçlerinin testi, istasyonun güneş panellerinde bir güncelleme, pamuk bitkilerinin hudutlu su mevcudiyetine nasıl reaksiyon verdiğine bir bakış ve insan biyolojisi araştırmaları yer alıyor. Uzay istasyonunun mikro yerçekimi, insan hücrelerinin nasıl büyüdüğünü, bağlantı kurduğunu ve ahenk sağladığını incelemek için ülkü bir ortam sağlıyor.
“Nedenini tam olarak anlamıyoruz, fakat mikro yerçekiminde, hücreden hücreye irtibat, burada, Dünya’daki iki boyutlu bir hücre kültürü şişesinde olduğundan farklı çalışıyor,” dedi gazetecilere Liz Warren, ISS ABD Ulusal Laboratuvarı kıdemli program yöneticisi ve ekledi: “Hücreler, mikro yerçekiminde farklı halde birleşir yahut toplanır. Daha 3 boyutlu bir formda toplanıyorlar. Daha çok bedenin içindeyken yaptıkları üzere davranıyorlar.”
Araştırmacılar, koronavirüs pandemisinin başlangıcından bu yana milletlerarası araştırma önceliği olan akciğer dokularına, retina implantlarına, tasarlanmış iskelet kasına, böbrek taşlarına ve bağışıklık sistemine odaklanıyor.
Bulutlu, sulu dünyamızın daima fotoğrafik dokümantasyonu da dahil olmak üzere bir dizi Dünya müşahede deneyi de planlanıyor. Şimdiye kadar astronotlar, Dünya’nın uzaydan 1,5 milyondan fazla fotoğrafını çekti ve uzay istasyonunun yeni sakinleri bu toplama kendi manzaralarını ekleyecek.
