Tavsiye üzerine uyku ilacı, dikkat ve uyanıklığı bozuyor
Doktor nezaretinde ve tavsiyesiyle kullanılması gereken uyku ilaçlarının bilinçsiz bir formda kimi vakit tavsiye üzerine kullanımı ağır sıhhat meselelerine yol açabiliyor. Tavsiye üzerine ilaç kullanımının zararlarına değinen Psikiyatri Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Fatma His Kaya Yertutanol, “Bu ilaç kümesi temel olarak hudut sistemi üzerine tesir ettiği için dikkat ve uyanıklığı bozmaktadır. O nedenle kişi sabah uyansa bile hala dikkat/odaklanma bozukluğu sürebilmekte yani artık (kalıntı) tesir yaşanabilmektedir. Algılama ve harekete geçme yavaşladığı için kazalar ve zihinsel performansta azalma görülebilmektedir.”uyarısında bulundu.
Üsküdar Üniversitesi NP Etiler Tıp Merkezi Psikiyatri Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Fatma His Kaya Yertutanol, uyku ilaçları ve yanlışsız kullanımlarına ait değerlendirmede bulundu.
Uyku meselelerinin sayısız sebebi olabilir
Uykuyla ilgili meselelerin sayısız kaynağı olabileceğini söz eden Yrd. Doç. Dr. Yertutanol, “Yetersiz fizikî aktiviteden depresyona, alkol kullanımından fazla mavi ekran maruziyetine, çeşitli ilaçların kullanımından uyku apnesine, telaş bozukluklarından kronik tıbbi hastalıklara (nörolojik, kardiyovasküler, solunumsal, endokrinolojik vs), bipolar bozukluktan vardiyalı işlerde çalışmaya varana kadar geniş bir yelpazede yer alan nedenlerden bahsetmek mümkündür. Bu kadar farklı etken görülebilmesi nedeniyle uyku sıkıntılarının tedavisi de değişkenlik göstermektedir. Tek bir uyku sorunu ve tek bir tedaviden bahsedilemez.” dedi.
Asıl psikiyatrik bozukluk tedavi edilmelidir
Uyku ilaçlarının fakat kolay davranışsal tekliflerle çözülmeyen uyku meselelerinin süratli ve süreksiz tedavisinde ilgili tabibin önerisi ile kullanılması gerektiğini vurgulayan Yrd. Doç. Dr. Fatma His Kaya Yertutanol, “Zira uyku ilacı önerilen psikiyatrik durumların birçoklarında, uyku bozukluğunun asıl nedeni mevcut psikiyatrik bozukluğun (depresyon, telaş bozukluğu, bağımlılık, şizofreni, bipolar bozukluk gibi) ta kendisidir. Bu nedenle asıl psikiyatrik bozukluğun tedavi edilmesi uyku bozukluğunun da ortadan kalkmasını sağlar. Böylelikle sıklıkla, uyku ilaçlarının uzun vadeli kullanılmasına gerek kalmaz.”diye konuştu.
Uyku ilaçları bireye özel kriterlere nazaran verilir
Uyku ilacı kullanımında kesinlikle uzmana başvurulmasının değerli olduğunu kaydeden Yrd. Doç. Dr. Fatma His Kaya Yertutanol, bilinçsiz ilaç kullanımına karşı ikazda bulundu:
“Uyku ilaçları hudut sistemi üzerine tesir eden ilaçlardır. Bu ilaçlar beynin uykuyla bağlantılı alanlarındaki hudut hücrelerinin çalışma suratını yavaşlatarak ve beyindeki doğal kimyasalların seviyelerini değiştirerek tesir yapmaktadır. Bu ilaçların tesirlerinin başlama mühletleri, tesirlerini sürdürme mühletleri ve tesirlerinin sonlanma müddetleri birbirinden farklılık göstermektedir. Kullanan kişinin genetik özellikleri, yaşı, öbür ilaç kullanıyor olup olmadığı, öteki bir tıbbi hastalığı olup olmadığı, alkol/madde bağımlılığı olup olmadığı, gebelik/emzirme durumu olup olmadığı, ağır bir işte çalışıp çalışmadığı, araç kullanıp kullanmadığı üzere birçok farklı özellik tabip tarafından kıymetlendirilerek ilaç seçimi yapılmaktadır. Tüm ilaçlarda olduğu üzere uyku ilaçlarında da yanlış ve bilinçsiz ilaç kullanımı yarardan çok ziyana neden olabilmektedir.”
Tavsiye üzerine kullanılan uyku ilaçları ağır hasar veriyor
Tavsiye üzerine ilaç kullanımının zararlarına değinen Yrd. Doç. Dr. Fatma His Kaya Yertutanol, “İlaçlar belirli bir hedefe yönelik olarak laboratuvar ortamında üretilmiş, bedenin doğal yapısında bulunmayan kimyasallardır. Uyku ilaçlarının eş dost tavsiyesi ile kullanımının sonuçları iddia edilenden ağır olabilmektedir. Bu ilaç kümesi temel olarak hudut sistemi üzerine tesir ettiği için dikkat ve uyanıklığı bozmaktadır. O nedenle kişi sabah uyansa bile hala dikkat/odaklanma bozukluğu sürebilmekte yani artık (kalıntı) tesir yaşanabilmektedir. Algılama ve harekete geçme yavaşladığı için kazalar ve zihinsel performansta azalma görülebilmektedir.”uyarısında bulundu.
Bağımlılığa yol açabilir
Yrd. Doç. Dr. Fatma His Kaya Yertutanol, bu ilaçların öteki birçok ilacın olduğu üzere kalp ve karaciğer üzerine olumsuz tesirleri olabileceğini hatırlatarak “Hepsi olmasa bile uyku ilaçlarının kimileri bağımlılık yapabilmektedir. Yeniden doktor önerisi olmadan kullanılan uyku ilaçlarının kimileri, diğer ilaçlarla yahut alkol ile etkileşebilmektedir. Alkol ile birlikte denetimsizce kullanılan uyku ilaçlarının mevte yol açması mümkündür. Hamile ya da emziren bayanlarda uyku ilaçları bebeğe ziyan verebilmektedir. Öteki yandan birtakım uyku ilaçları mevcut psikiyatrik hastalığı kötüleştirebilmekte yahut görünür olmayan psikiyatrik hastalıkları tetikleyebilmekte yani açığa çıkarabilmektedir.” dedi.
Uyku hijyeni kurallarına uyulmalıdır
Uyku ilaçlarının, uyku bozukluklarının küçük bir kısmında ve sıklıkla süreksiz müddetlerde önerildiğini kaydeden Yrd. Doç. Dr. Fatma His Kaya Yertutanol, “Uyku bozukluklarının birçoklarında tedavi, altta yatan asıl nedenin tedavisidir. Uyku ilacı gerektiren durumlarda ise öncelikle davranışsal tekliflerin denenmesi yani temelde uyku hijyeni kurallarının uygulanması önerilmektedir.” dedi.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı