Teknolojik aygıtları düzgün bir biçimde kullandığımızda birçok eser ve bileşen yıllarca çalışmayı sürdürür. Lakin bizden kaynaklı bir sorun olmasa bile kimi bileşenlerin vakit içinde arızalandığına şahit oluruz. Ekran kartı, RAM ve anakart dahil olmak üzere her donanım arızalanma potansiyeline sahip.
- Ekran Kartının Bozulduğunu Gösteren İşaretler: Neler Yapılabilir?
RAM de hassas yapısı olan ve neredeyse her teknolojik alette yer alan bir bileşen. Geçmişte ekran kartının arızalandığını gösteren kimi belirtilere değinmiştik. Bugün de bozulmak üzere tekleyen, bize sinyaller veren RAM’in verebileceği yansılara bakacağız. Elbette aşağıdaki sorunlardan biriyle müsabakanız sorunun %100 bellekten kaynaklandığını göstermiyor. Fakat bu belirtilerden birini görüyorsanız RAM arızasının yaklaştığını düşünebilir, buna nazaran hareket edebilirsiniz.
Bozuk bir klavyeyle bir müddet yönetim edebilirsiniz ancak RAM her sistemin kritik kesimlerinden biridir. Olumsuz olan şu ki, bütün olarak düşünecek olursak bilgisayarın bileşenleri ortasında yüksek arıza oranına sahip kesimlerden biri.
- RAM Nedir?
Basit bir sözle RAM, makinenizin kaç uygulamayı problemsiz bir formda çalıştırabileceğinden sorumludur. Bilgiler süreksiz olarak bellekler üzerinde tutulur ve gereksinim olduğunda süratli bir erişim sağlanır. Ekseriyetle işletim sistemleri, web tarayıcılar, oyunlar ve büyük yazılımlar yüksek ölçüde bellek tüketir.
Sabit diskler ve SSD’ler sistem tekrar başlatılsa bile dataları üzerinde tutabilir. Daha süratli çalışan RAM ise bilgileri süreksiz olarak saklar. Tabiri caizse sistemin içinde her an lazım olabilecek bilgileri süratli bir biçimde tutan bir orta köprü olarak tanımlayabiliriz.
RAM, bilgileri anında işlemek için kullanılır. Bir elektronik tabloyu sıralamak ya da ekranda görüntülemek üzere belli bir vazifesi gerçekleştirmek istediğinizde, işletim sistemleri bu süreci gerçekleştirmek için dataları sabit diskten RAM’e aktarır. Bu bilgilerle faal olarak çalışmayı bitirdiğinizde ise bilgisayar (bazen sizin talimatınızla) bu dataları uzun müddetli depolama ünitesine kaydeder.
Uzun kelamın kısası, RAM sistemin senkronize ve süratli çalışması için çok kıymetlidir. Artık karşılaşabileceğiniz arızalanma belirtilerine geçebiliriz.
RAM arızasının en besbelli işaretlerinden biri de vakit içinde azalan performans kıymetleri. Bilgisayarınızı birinci açtığınızda eksiksiz çalıştığını lakin kullandıkça yavaşladığını fark ederseniz bir yerlerde yanlışlık var demektir. Bu bağlamda, sorun bilhassa Photoshop, oyunlar ve web tarayıcıları üzere ağır bellek gerektiren uygulamalarda daha besbelli olacaktır.
Elbette sorunun nedeni yanılgılı RAM olmayabilir: Düzgün optimize olmayan bir program yahut makûs hedefli bir yazılım makinenizin CPU’sunu tüketiyor yahut bellekte sızıntı yapıyor olabilir. Bu türlü durumlarda Vazife Yöneticisi üzerinden bileşenlerin kullanım durumunu denetim edebilirsiniz. Performans düşüşünü anlamlandıramıyorsanız sorun RAM kaynaklı olabilir.
Şöyle bir metot deneyebilirsiniz. Bilgisayarınızı yine başlatın ve hiçbir uygulamayı çalıştırmayın. Herhangi bir uygulama çalışmasa bile (arka planda yüksek kaynak tüketen uygulamalar dahil) tıpkı şey olmaya devam ediyorsa ufak ufak bellek araştırması yapmaya başlayabilirsiniz.
Performans düşüşlerinde olduğu üzere, bilgisayarınızda yaşadığınız çökmeler direkt RAM arızası olduğunu göstermez. Fakat mavi ekran yanılgılarının sıkça RAM kaynaklı olduğuna rastlıyoruz.
Mavi ekran yanlışı aldığınız andaki senaryo değerli. Örneğin makul bir uygulamayı her açmaya çalıştığınızda Windows yanılgısı alıyorsunuz buradaki hatalı bellekten fazla uygulama olabilir. Fakat çökmeleri rastgele bir vakitte, bir ikaz almadan ve rastgele yaşıyorsanız RAM kaynaklı olma ihtimali daha yüksek.
Mavi ekran kusurlarında çoklukla bir kusur kodu görünür; “MEMORY_MANAGEMENT” yanılgısı üzere. Bu türlü bir durumda sorunun bellek kaynaklı olduğu açık lakin bu yanlışa öbür şeyler de sebep olabilir:
- MEMORY_MANAGEMENT Mavi Ekran Yanlışı Nasıl Çözülür?
Bilgisayar boştayken yahut rastgele bir süreç yaparken otomatik olarak yine başlayabilir. Bu SSD ve HDD arızalarıyla da ilişkili olabilir, fakat bilhassa bilgisayar açıldıktan sonra sık sık yine başlatma gerçekleşiyorsa, bu RAM arızasının bir belirtisi olabilir.
Bilgisayar masaüstünü görüntülediği anda yine başlatıldığını yahut yeni bir şey yüklemeye çalıştığınızda çöktüğünü de fark edebilirsiniz. Bu türlü durumlarda bellek kaynaklı yanlışlara yoğunlaşabilirsiniz.
Mavi ekran kusurlarının dışında uygulama çalışırken yahut oyun esnasında da çökmeler gözlemleyebilirsiniz. Çökmeler rastgele gerçekleşiyorsa RAM kaynaklı olma ihtimali güçleniyor.
Örneğin, bilgisayarınızı yoran ağır uygulamaları açtığınızda rastgele bir ikaz gelmeden çökme yaşanıyorsa RAM’iniz gerçek çalışmıyor demektir.
Bilgisayarınız vakit zaman donuyorsa, oyuncuların tabiriyle drop yiyorsa ve birtakım uygulamaları başlatmak uzun vakit alıyorsa bunun gerisinde bellek arızası olabilir.
Sebep SSD/HDD yahut makûs emelli yazılımlar da olabilir. Bu nedenle bir antivirüs taraması yapmakta yarar var.
Bilgisayarınızı açtığınızda çoklukla yüksek sesli bir bip sesi duyarsınız. Bu ses sistem donanımlarının yanlışsız formda tanındığını ve başlatıldığını gösterir. Sonrasında ise sistem olağan biçimde açılır.
Aksine işletim sistemi önyükleme yapamıyorsa, bilgisayara manzara gelmiyorsa ve ekranda bir ikaz iletisi yer alıyorsa donanımsal bir sorun var demektir. Maalesef tıpkı halde, tek başına ele alındığında bu problemler RAM’in arızalı olduğuna dair kesin bir delil değil.
Problem direkt ekran kartı kaynaklı da olabilir ancak bazen RAM arızaları ekran kartının olması gerektiği üzere hareket etmesini engelleyebiliyor. Bu durumlardan biri de ekrana manzara gelmemesi.
Mac bilgisayarınızda RAM arızası belirtilerini merak ediyorsanız, sistem açılırken ikaz seslerini dikkatlice dinleyin. Genellikle üçlü bip sesi bir RAM yanılgısı tespit edildiğini gösterir.
Bildiğiniz üzere POST esnasında “bip kodu” dediğimiz birtakım ihtar iletileri gelir. Bilgisayarınızı başlatırken bir bip sesi, birden fazla bip sesi yahut bir dizi bip sesi duyabilirsiniz. Bunlar farklı problemlere işaret eder ve RAM de buna dahildir.
Anakart üreticilerine bağı olarak farklı bir kodları var ve tüm detaylar için bir makalemiz mevcut:
- PC’lerde Bip Kodu Nedir? Anakart Yanılgı Kodları ve Anlamları
Sıklıkla eriştiğiniz ve kullandığınız belgelerin ansızın bozulduğunu ve açılamadığını görebilirsiniz. Giderek daha fazla bozuk belgeyle karşılaşıyorsanız ve sorun vakitle daha da derinleşiyorsa hatalı RAM olabilir. Zira arızalı RAM sabit şoförünüzün yapısının bozulmasına neden olur, nihayetinde ise bilgisayarı hiç açamayabilirsiniz.
Tahmin edebileceğiniz üzere, bozuk data belgelerinin gerisindeki sebep SSD yahut HDD arızaları da olabilir. Öteki taraftan RAM de bu türlü problemlere yol açabiliyor.
Bildiğiniz üzere hem Windows hem de Mac’te sistemin sahip olduğu belleği kolay kolay denetim edebiliyoruz. Şayet RAM arızalıysa işletim sistemi tarafından gösterilen toplam bellek kapasitesi de farklı görünebilir. Örneğin bilgisayarınızda 16 GB RAM (2×8 GB) takılı olduğunu biliyorsunuz ve burada kapasite 8 GB olarak görünüyor. Bu RAM’in bozuk olduğunun bir işareti olabilir.
Windows’ta Başlat menüsüne sağ tıklayın ve Sistem > Hakkında kısmına gidin. Sisteminizde yanlış datalar görüntüleniyorsa, bu RAM’in bozuk olduğunun bir işareti olabilir.
Mac kullanıyorsanız Apple simgesine tıklayın ve Bu Mac Hakkında kısmına gidin. Windows’ta olduğu üzere, Genel sekmesinde RAM ölçüsü dahil olmak üzere birtakım genel sistem bilgileri burada görüntüleniyor.
Birçok sefer lisana getirdiğimiz üzere, üstteki belirtilerden biriyle karşılaşsak bile direkt RAM’in arızalı olduğunu düşünemeyiz. Sorunlu bir güç kaynağı, çok sıcaklık, makus emelli yazılım, bozuk bir işletim sistemi heyetimi yahut öbür bir yanlışlı donanım bileşeni dahil olmak üzere yüzlerce diğer neden olabilir.
Neyse ki tüm sıkıntılarımıza derman olmasa bile bozuk RAM’leri test edebilmemiz için kimi yardımcı araçlar var. Windows yerleşik bir bellek tanılama aracı ile birlikte geliyor. Çalıştırmak için Windows Tuşu + R tuşlarına basın, mdsched yazın ve Enter tuşuna basın. “Windows Bellek Tanılama” aracının çalışması için bilgisayarı tekrar başlatmanız gerekecek. Yine başlatma sonrasında testler gerçekleşecek ve bir sorun var ise Misyon Çubuğunda bir bildirim olarak görüntülenecek.
Memtest
En düzgün seçim Memtest86 olacaktır. Bu yazılım 20 yılı aşkın bir müddettir kullanılmakta ve en kapsamlı RAM test aracı olarak kabul kabul ediliyor. Tüm ayrıntılar için rehberimize buyurun:
- Memtest86 ile Bozuk RAM Testi
macOS
Mac’ler kendi yerleşik bellek test sistemleriyle birlikte geliyor. Bunu kullanmak için aygıtınızı tekrar başlatın ve açılırken D tuşuna basılı tutun, akabinde tanılama ekranına yönlendirileceksiniz.
Daha yeni modellerde bellek testi otomatik olarak başlayacak. Eski sürümlerdeki kullanıcıların Donanım Testleri (Hardware Tests) sekmesini seçmeleri, Genişletilmiş test gerçekleştir (uzun vakit alabilir) seçeneğinin yanındaki onay kutusunu işaretlemeleri ve Test butonuna basmaları gerekiyor.
Daha kapsamlı bir inceleme istiyorsanız Memtest Mac’lerde de kullanılabiliyor.
Bilgisayarınızda bir bellek arızasından şüpheleniyorsanız çabucak yeni eser almak için ivedi etmeyin. Kesinlikle üstteki sistemlerle test yapın.
RAM arızasından eminseniz ne yazık ki tek bir tahlil var; değişim. Uzman bireyler hariç olmak kaydıyla tamir pek mümkün değil. Bu nedenle ekseriyetle yeni bir eserle değişim tavsiye ediyoruz.
Yukarıda bahsettiğimiz üzere mavi ekran, donmalar, rastgele tekrar başlatma, bozuk evraklar yahut bip sesi üzere belirtiler yaşıyorsanız datalarınızı inançta tutmak için kıymetli evraklarınızı her ihtimale karşı yedeklemenizi öneriyoruz.
Bilgisayarınızda birden fazla modül takılıysa bunların birbiriyle uyumlu çalışması gerekiyor. Özetlememiz gerekirse, iki farklı RAM uyumsuz özelliklere sahipse bilgisayarın açık olduğu rastgele bir vakitte sorun yaşama ihtimaliniz var.
İkinci Bellek İçin Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Öncelikli olarak elinizde bulunan eser ile birebir aynı ürün almaya itina gösterin. Tıpkı eserlerin kıymetleri de birebir tıpkı olacaktır. Önceliğimiz, elimizde bulunan eser ile birebir aynı marka, modelde ve takip eden seri numarasına sahip ürün tercih etmek.
- Elinizdeki birebir eser artık satışta değil yahut buldunuz lakin piyasada olmadığı için çok derecede kıymetli mı? Bu durumda ise öncelik olarak tekrar aynı markaya yönelmeye çalışın. Hatta aynı marka ve modelin bir değişik versiyonu da satışta olabilir.
- Burada daha da değerli bir tercih mevcut belleği satıp tekrar kit bellek almak olacaktır. Bu, bellekler ortası ahenk meselesini ortadan kaldıracaktır.
- Farklı marka ve model ürün mü almak zorundasınız? Bu durumda ise mevcut eserin kıymetleri ile birebir aynı bedellerdeki bir eser almaya özen gösterin. İkinci alacağınız eserin aynı MHz, CL ve voltaj değerlerinde olması sorun çıkma olasılığını en aza indirecektir. Ayrıyeten eserde kullanılan çiplerin tıpkı olması da en kıymetli etkenlerden biri.
- Örneğin ikinci ürünün MHz değerleri tutmuyor, bu durumda ise mümkün epey başka değerler tutarlı olmalı. Tıpkı şekilde CL değeri farklı ise de MHz ve voltaj değerlerine dikkat edilmeli. Voltaj değerleri ise epeyce kıymetli. Belirttiğimiz gibi önceliğimiz aynı eserleri tercih etmek.
Farklı RAM’ler Birlikte Çalışırsa Ne Üzere Meseleler Çıkabilir?
- Sistemi açılmayabilir yahut manzara alamayabilirsiniz.
- Sistem açılsa bile RAM’lerden birinin çalışmadığını, buna bağlı olarak kullanılabilir RAM miktarının düşük olduğunu görebilirsiniz.
- Kullanım esnasında sürekli mavi ekran veya yine başlatma meseleleriyle karşılaşabilirsiniz.
- Herhangi bir kusur ile karşılaşmasanız bile oyun yahut günlük işlerde takılma/donma sorunlarıyla karşılaşabilirsiniz.
Farklı Özelliklerdeki RAM’ler Birlikte Hangi Bedellerde Çalışır?
Farklı bedellerde iki RAM kullanıldığında değerler düşük olanın suratına sabitlenir. Yani CL 14 ve CL 16 bir RAM kullandığınızda ikisi de CL 16 (daha yavaş) olarak çalışacaktır. Birebir şekilde 3200 MHz ve 2133 MHz RAM kullandığınızda ikisi de 2133 MHz değerlerinde çalışacaktır.
